Harcerskie dziaÅ‚ania w czasach pandemii i izolacji – garść pomysÅ‚ów

Pandemia niewÄ…tpliwie zmieniÅ‚a nasz sposób harcerskiego dziaÅ‚ania. OczywiÅ›cie w wielu instruktorach, drużynowych wywoÅ‚uje to, jak każda zmiana, obawy. To normalne – przy każdej zmianie, koniecznoÅ›ci zejÅ›cia z utartych i znanych szlaków pojawia siÄ™ lÄ™k, niepewność i opór przed nieznanym. Harcerstwo to jednak gra. W dobie pandemii trudna, bo reguÅ‚y, nie dość, że dynamicznie siÄ™ zmieniajÄ…, to jednak sÄ… skomplikowane. Ale przecież harcerstwo uczy odwagi w dziaÅ‚aniu i samodzielnego myÅ›lenia. Teraz jest doskonaÅ‚y moment, by te odwagÄ™ myÅ›lenia i dziaÅ‚ania przetestować. I sprawdzić, czy wspóÅ‚czesne harcerstwo jest pod tym wzglÄ™dem skuteczne.

Nie dziwi mnie seria pytaÅ„ i wÄ…tpliwoÅ›ci, jakie pojawiÅ‚y siÄ™ w ostatnim czasie w harcerskich grupach. MÅ‚odzi instruktorzy pytajÄ…, czy to już moment, by znów przejść do dziaÅ‚ania online (swojÄ… drogÄ…, to bardzo niefortunne okreÅ›lenie, które pojawiÅ‚o siÄ™ w zwiÄ…zkowych wytycznych, zdalne byÅ‚oby znacznie lepsze, bo nie sugeruje siedzenia tylko przy komputerze, ale o tym za chwilÄ™). PojawiajÄ… siÄ™ oddolne (i brawa za nie!) inicjatywy zbierania pomysÅ‚ów i wymiany doÅ›wiadczeÅ„ w zakresie dziaÅ‚aÅ„, jakie można podjąć, kiedy znów bÄ™dzie trzeba z drużynÄ… pracować na odlegÅ‚ość. I ciÄ…gle brak jest realnych, pomocnych rozwiÄ…zaÅ„.

ZdajÄ™ sobie sprawÄ™ z tego, ze w krótkim tekÅ›cie nie wyczerpiÄ™ wszelkich możliwoÅ›ci, jakie w dobie pandemii ma drużynowy. Chyba nawet tego nie chcÄ™. Rzucam swoimi pomysÅ‚ami, liczÄ…c na to, że zainspirujÄ… do szukania rozwiÄ…zaÅ„, które nie ograniczÄ… siÄ™ tylko do zbiórki online, gdzie wszyscy siedzÄ… przed monitorem. Owszem, wykorzystanie nowych technologii do komunikacji jest potrzebne. Potrzebny jest też kontakt zuchów, harcerzy czy kadry ze sobÄ…. Wszak harcerstwo zakÅ‚ada wzajemność oddziaÅ‚ywaÅ„, wspóÅ‚dziaÅ‚anie. Nie zamykajmy jednak harcerstwa w przestrzeni Internetu. Wszyscy, od zucha po wÄ™drownika, instruktora czy seniora, mamy potrzebÄ™ ruchu, obcowania z przyrodÄ… i przeżycia harcerskiej przygody. DziÅ› być może nawet jeszcze wiÄ™kszÄ…, niż zwykle. PamiÄ™tajmy o tym, myÅ›lÄ…c, jak zorganizować siÄ™ do dziaÅ‚ania teraz – w strefie żóÅ‚tej, w strefie czerwonej czy wtedy, gdy póÅ‚ drużyny odbywa kwarantannÄ™...

Póki mamy możliwość spotykania siÄ™ i realizacji zbiórek w maÅ‚ych grupach - zbiórek zastÄ™pów, zastÄ™pu zastÄ™powych, gdzieÅ› w przestrzeni, w lesie, w parku - wykorzystujmy to! JeÅ›li trzeba modyfikować te plany zamiary, bo czerwona strefa, bo konieczność pracy zdalnej, ale dzieci z rodzicami (albo starsi sami, ale bez kontaktu z innymi) mogÄ… wyjść na spacer, to ich do tego zachęćmy, jeÅ›li sÄ… na kwarantannie i siedzÄ… w domu to szukajmy form, które można zrealizować mimo tego.

Z zuchami chyba najtrudniej jest pracować zdalnie. NiewÄ…tpliwie wymaga to zaangażowania rodziców. Warto też pamiÄ™tać, że dla dzieci, które w dobie pandemii znacznie wiÄ™cej czasu spÄ™dzajÄ… przed ekranem kolejne póÅ‚torej godziny na Teamsach może być niekorzystne. A na pewno nie wpisze siÄ™ w harcerskie wspieranie wszechstronnego rozwoju. Co wiÄ™c zrobić?

Zamiast zbiórki online w caÅ‚oÅ›ci dziaÅ‚anie w systemie: wiadomość, przekazana w jakiÅ› fajny sposób nawiÄ…zujÄ…cy do cyklu realizowanego, w wiadomoÅ›ci zadanie do wykonania na danÄ… zbiórkÄ™, można dodatkowo nagrać film instruktażowy np. jak wyhodować fasolÄ™ (np. w cyklu KubuÅ› Puchatek jest pomoc w ogrodzie Królika). Dzieci to wykonujÄ… i potem umawiamy siÄ™ z nimi tylko na KrÄ…g Rady, by podsumować, czego siÄ™ nauczyli, jak im siÄ™ podobaÅ‚o itd. Przed przystÄ…pieniem do realizacji wybranego cyklu sparwnoÅ›ciowego można opracować zbiór gawÄ™d w różnych formach i przekazać rodzicom: do przeczytania, do puszczenia filmik albo nagranie tylko dźwiÄ™kowe itd. Dodatkowo Å‚Ä…czymy to ze sprawnoÅ›ciami indywidualnymi – w przykÅ‚adzie z ogródkiem Królika aż siÄ™ prosi "hodowca kwiatów". Można też, po uzgodnieniu z rodzicami, zrobić wielkÄ… wyprawÄ™ do pobliskiego parku, albo wielki leÅ›ny piknik - niech pójdÄ… z dzieciakami w umówionym dniu w umówione miejsce, znajdÄ… tajemniczy skarb, z którego wezmÄ… np. cztery jabÅ‚ka i przepis jak je przygotować (można upiec na ognisku lub grillu) a potem niech je zjedzÄ…, zrobiÄ… zdjÄ™cia, pochwalÄ… siÄ™ nimi na KrÄ™gu Rady - wielu rodziców bÄ™dzie wdziÄ™cznych za podsuniÄ™cie pomysÅ‚u wspólnych zabaw z dziećmi. OczywiÅ›cie w taki sposób można pracować z każdÄ… sprawnoÅ›ciÄ… - wystarczy odrobina kreatywnoÅ›ci,a tego zuchowcom przecież nie brakuje!

Z harcerzami już Å‚atwiej. Wielu z nich dość dobrze radzi sobie z dziaÅ‚aniami w sieci, obsÅ‚ugÄ… komunikatora (choć pamiÄ™tajmy – wedÅ‚ug prawa do 13 roku życia muszÄ… to robić pod kontrolÄ… opiekuna!). To jednak nie znaczy, że należy wciskać ich w przestrzeÅ„ wirtualnÄ…, zamiast pomyÅ›leć, jak zafundować prawdziwÄ… harecrskÄ… przygodÄ™ nawet, gdy harcerz zmuszony jest na przebywanie w kwarantannie.

Można wesprzeć realizacjÄ™ stopnia zorganizowaniem czegoÅ› w postaci escape room'u u niego w domu. Zaszyfrowane zadanie, które zmusi do wykonania kolejnego, po przesÅ‚aniu rezultatu otrzymuje kolejne. To może być wytyczenie szlaku wÄ™drówki, uÅ‚ożenie krótkiej historii z grzbietów książek - nawiÄ…zujÄ…cej np. do postaci bohatera drużyny, wyznaczenie azymutu na mapie i zaszyfrowanie nazwy miejscowoÅ›ci, którÄ… wskaże - to może być klucz do otwarcia kolejnego zadania itd. Oprzeć to warto na kolejnych wymaganiach na stopnie i niech dziaÅ‚ajÄ…. Można poprosić rodziców o pomoc i na przykÅ‚ad polecić "mÅ‚odym" sprawdzenie wyposażenia domowej apteczki w Å›rodki opatrunkowe a tam ukryć (rÄ™kami rodziców) kolejne zadanie, albo jakÄ…Å› wskazówkÄ™ itd. Znów - ogranicza nas tylko wyobraźnia! WymyÅ›lenie takiej gry to trochÄ™ pracy, ale też Å›wietne wyzwanie intelektualne i fajna zabawa.

Harcerzom starszym (jeÅ›li mogÄ… wychodzić) - można zorganizować bieg indywidualny w stylu geocaching - niech szukajÄ… skrzynek a w nich niech znajdujÄ… jakieÅ› teksty, zadania, które bÄ™dÄ… przyczynkiem do przemyslenia wybranego zagadnienia, np. o wartoÅ›ciach, o rozglÄ…daniu siÄ™ wokóÅ‚ i szukaniu, gdzie mogÄ… być potrzebni i jakie dziaÅ‚anie mogliby zrealizować dla najbliższej okolicy (albo dla siebie) zastÄ™pem (to ważne!) w ramach realizacji projektu, nad którym bÄ™dÄ… pracować zdalnie - oczywiÅ›cie tylko wtedy, gdy nie mogÄ… siÄ™ spotkać zastÄ™pem, bo pamiÄ™tajmy, że dla harcerzy starszych samodzielna zbiórka zastÄ™pu, jeÅ›li wedÅ‚ug wytycznych covidowych jest możliwa, jest najlepszÄ… formÄ… pracy.

A co z wÄ™drownikami? Po pierwsze sÅ‚użba, jeÅ›li nie mogÄ… fizycznie zrobić zakupów seniorom, wyprowadzać psów czy podjąć jakichkolwiek innych potrzebnych lokalnie dziaÅ‚aÅ„, to zdalne korepetycje i pomoc w nauce mÅ‚odszym. A może zorganizujÄ… dla pobliskich dzieciaków jakieÅ› aktywnoÅ›ci (np podwórkowe kino - za zgodÄ… wspólnoty mieszkaniowej, gdzie każdy dzieciak oglÄ…da film z okna/balkonu)? SÅ‚użbÄ… może być także kampania w social mediach mówiÄ…ca o tym, jak dbać o swoje bezpieczeÅ„stwo albo zdrowie (także zdrowa dieta, sprawność fizyczna) w czasie izolacji itd.
Inny pomysÅ‚ to wÄ™drowniczy bookcrossing - w umówionym miejscu zostawia siÄ™ książkÄ™, którÄ… przechwyci za chwilÄ™ ktoÅ› z zastÄ™pu. W książce zaznaczony jest fragment, który w jakiÅ› sposób do czytelnika przemawia. Potem, jak już wszyscy przeczytajÄ… i wyznaczÄ… swoje fragmenty - dyskusja (to już online), dlaczego te fragmenty zaznaczyli, czy Å›wiadczy to o tym, jakie wartoÅ›ci sÄ… dla wÄ™drowników ważne?

To tylko garść pomysÅ‚ów. Tak, jak pisaÅ‚am na poczÄ…tku, póki można - wykorzystujmy to, co dajÄ… dziaÅ‚ania na powietrzu i, co najważniejsze, zastÄ™pami. Zaufajmy zastÄ™powym - to Å›wietni ludzie i jak im damy trochÄ™ przestrzeni i wsparcia w ZastÄ™pie ZastÄ™powych, to naprawdÄ™ ciekawe rzeczy mogÄ… zrobić, czasem takie, których sami byÅ›my nie wymyÅ›lili. Pilnujmy tylko, by byÅ‚o odpowiedzialnie i bezpiecznie – to doskonaÅ‚e uczenie w dziaÅ‚aniu. A gdy trzeba przejść na zdalne harcerstwo - szukajmy takich rozwiÄ…zaÅ„, które bÄ™dÄ… zdalne, ale jednak nie non stop przed ekranem, nie wyÅ‚Ä…cznie online. Nauczmy mÅ‚odzież (i siebie przy okazji), że nawet, gdy z koniecznoÅ›ci jesteÅ›my zamkniÄ™ci w domu, można być offiline i czerpać z tego mnóstwo korzyÅ›ci. Przy zdalnej szkole i pracy wszyscy naprawdÄ™ mamy przesyt siedzenia przed ekranem, nie mówiÄ…c już o konsekwencjach, jakie takie ciÄ…gÅ‚e siedzenie ma dla zdrowia...

Hm Elżbieta Noga